Nieuwsbrief 4 - Placemaking

18 januari 2022

Amare-directeur Jan Zoet en placemaking
'Een theater waar iedereen zich eigenaar van voelt'

Een huis van de stad - dat wil directeur Jan Zoet van Amare van zijn theater maken. Geen klassiek cultuurpaleis, maar een gebouw dat de gemeenschappen in de stad verbindt. Met het Spuiplein als buitenpodium. 'Voorstellingen met alleen maar kaartjes van 40 euro, dat kan de bedoeling niet zijn.'

Hij zal zichzelf niet snel een placemaker noemen, maar het onderwerp is Zoet allesbehalve vreemd. Al in de jaren negentig van de vorige eeuw maakte zijn theatergroep Hollandia furore met locatietheater. 'Bijvoorbeeld de tragedie De Perzen van Aeschylus, die we opvoerden bij een autosloperij in Westzaan. Het was het perfecte decor voor theaterliefhebbers, maar onze grootste fan waren de autoslopers die zich mede-eigenaar voelden. Die opvoering veranderde de plek en zorgde voor ontmoetingen die anders nooit tot stand waren gekomen. Dat was placemaking avant la lettre.' Anno 2022 luidt Zoets opdracht: maak van Amare een ontmoetingsplek voor de stad. 'Een plek waar de culturen van deze best gesegmenteerde stad elkaar tegenkomen', zegt Zoet. 'Van het theater een plek maken waar iedereen zich eigenaar van voelt en zich thuis voelt; met kunst en cultuur zorgen voor meer verbinding in de stad. Waanzinnig interessant.'

Fotograaf: Anne Reitsma

Geen klassieke tempel
Als gebouw, zegt Zoet, heeft Amare alles in zich van een klassieke, negentiende-eeuwse tempel voor de Hoge Kunsten. 'Dat wordt het als je niet uitkijkt. Een paleis met waanzinnige zalen, met voorstellingen met alleen maar kaartjes van 40 euro. Dat kan de bedoeling niet zijn. Je moet een cultuurhuis zijn voor een stad met 180 nationaliteiten.' Dat wil Amare niet alleen zijn met de speelzalen, maar ook met de openbare ruimtes in het gebouw, zegt Zoet. 'We hebben op elke verdieping een grote foyer. Zulke ruimtes kunnen een soort mixed zone zijn tussen de kunsten, de stad en ondernemerschap. 's Ochtends hoor je daar Bachmuziek, kun je er koffie drinken of een tai chi-les volgen. Kleine voorstellinkjes, productpresentaties, moet allemaal kunnen. En boven in Amare komt een club. We hebben onze nachtburgemeester Pat Smith uitgenodigd om daar samen met anderen te programmeren.'

Coöperatie
Om de programmering in de openbare ruimtes voor elkaar te krijgen, wil Amare samen met cultuurankers in de stad en de buurtvereniging Rivierenbuurt een coöperatie oprichten: een netwerk met ondernemers, bewoners en cultuurmakers. Zoets voorbeeld is 104, ofwel Cent Quatre, een complex in Parijs. 'Dat biedt openbare ruimte aan alle kunstenaars, amateur of professioneel, hiphop, Shakespeare of Marokkaanse gnawa. Die kunnen daar doen wat ze willen. Dat vind ik heel inspirerend.' Hoe een cultuurhuis voor de stad er uit kan zien, is in het pas geopende Amare nu al zichtbaar. Zoet: 'Laatst hadden we 1001 Nachten. De kinderen van de muziekschool in de Schilderswijk samen met rapper Boef op het podium, 1000 man in de zaal. Een week later vierden we hier Divali met 1200 man publiek. Zorgen dat gemeenschappen die helemaal niet gewend zijn naar een cultuurhuis te gaan zich welkom en erkend voelen. Iedereen is even belangrijk. Ik wil hier Guus Meeuwis, maar ook de absolute wereldtop in dans en muziek uit verschillende culturele gemeenschappen.'

Spuiplein = Zaal 1
Heb je het over Amare, dan heb je het over het Spuiplein. 'Als culturele instellingen rond het Spuiplein hebben we de ondernemers uitgenodigd om samen een programmering op en rond het plein tot stand te brengen', vertelt Zoet. 'We noemen het Zaal 1, onze gezamenlijke speelplek. Geen grote events, maar kleinere podia en speelplekken; van muziektent tot een meer Parade-achtige opstelling. Het ontwerp van het plein houdt daar ook rekening mee.' Wat daar dan gaat gebeuren? 'Dingen die we als culturele instellingen al binnen doen, doen we voortaan ook buiten. Verder grijpen we de vieringen van de stad aan: denk aan Divali, Chanoeka, Chinees Nieuwjaar, Holi, Koningsnach, noem maar op. En het moet niet alleen het podium van de culturele instellingen worden. Iedereen die met een goed, passend idee komt, moet het Spuiplein kunnen bespelen.'

Het Gulden Huis kan in de nabije toekomst uitgroeien tot een schoolvoorbeeld van placemaking in Den Haag. Het voormalig verzorgingshuis van Florence aan de Steenhouwersgaarde staat sinds oktober 2021 leeg. De gemeente, eigenaar Florence, corporatie Haag Wonen, omwonenden en belanghebbenden uit de wijk zijn intensief in gesprek om een zinvolle tijdelijke bestemming te vinden voor het Gulden Huis.

Fotografie: Studio Oostrum


Waarschijnlijk komt er in het gebouw ruimte voor tijdelijke bewoning, onder meer voor jongeren die geen huis kunnen vinden, studenten, jongeren uit de wijk en starters. Ook tientallen politiemensen, onderwijzers en zorgmedewerkers die een woning zoeken zouden onderdak kunnen krijgen in het Gulden Huis. Op dit moment maken buurtbewoners veel gebruik van het voormalige verzorgingshuis. Dat moet in de toekomst zo blijven. Ook wordt gekeken naar de mogelijkheid om kunstenaars en ondernemers een atelier of werkplek in het gebouw te bieden.

Vertegenwoordigers van gemeente, corporatie en uit de stad brainstormden op 3 december.

Brainstorm
Op 3 december 2021 kregen medewerkers van Haag Wonen, verschillende afdelingen van de gemeente, de broedplaatsmakelaar en Place2B een rondleiding door het gebouw en hielden ze een gezamenlijke brainstorm over de mogelijkheden. Die zijn niet gering. Het gebouw telt acht etages, waarvan twee met kantoorruimte. Er is een restaurant met bijbehorende keuken, een grote tuin, een tuinkamer en een kapel. Meer informatie over de toekomst van het Gulden Huis is te krijgen via de projectleiders: Hannah de Lange en Matthijs van Muijen.

Twee onderzoekers van het Haagse Dear Hunter hebben samen met de gemeente Den Haag en corporatie Vestia ‘cartopologisch’ onderzoek gedaan in Moerwijk. Twee maanden lang observeerden ze vanuit een container het leven in de buurt en mengden zich in het leven in Moerwijk. Conclusie: de afstand is enorm, tussen bewoners onderling en tussen bewoners, instanties en beleid.

Harry Jekkers zong jaren geleden: 'Ik zou best nog wel een keertje net als vroeger In Moerwijk willen wonen.' Maar of hij zijn wijk van weleer nog zou herkennen is de vraag. En ook de komende jaren zal de wijk ingrijpend veranderen. Vestia wil zijn woningvoorraad aanpakken en er zijn plannen voor een woontoren met koop- en huurwoningen. Het onderlinge vertrouwen tussen de gemeente, de wooncorporaties en de bewoners in Moerwijk is kwetsbaar. Afgelopen jaren waren er initiatieven om de kloof te dichten, met wisselend succes. Kennisuitwisseling tussen bewoners en instanties blijkt moeilijk: hun taal en methodes verschillen flink en dat staat wederzijds begrip vaak in de weg.

Bivak
Het onderzoek van Dear Hunter onderschrijft dat beeld van afstand. Twee maanden bivakkeerden de onderzoekers dagelijks in hun kleine container met ramen op het Heeswijkplein en drie maal per week overnachtten ze in een flatje boven de PLUS. Het resultaat? Twaalf kaarten die allemaal gaan over ‘afstand’: de ervaren afstand tot elkaar, afstand tot instanties en beleid, en bijvoorbeeld ook afstand in de erkenning van zorg die (in)formeel wordt geleverd. De onderzoekers keken ook specifiek naar de verduurzaming van de Vestia-woningen in Moerwijk. Wat blijkt? Op veel vlakken heeft deze operatie ook een keerzijde. De woningen zijn weliswaar beter geïsoleerd, maar tegen een prijs. Zo zijn bij de renovatie van de portiekflats de afdakjes boven de portiekdeuren weggehaald, net als de ramen in het trappenhuis. Dat zorgde ervoor dat het contact met de straat verminderde. Zo verarmt de renovatie de kwaliteit van de (semi)publieke ruimte, ooit zorgvuldig door Dudok ontworpen.

Benieuwd? Op 21, 22 en 23 januari wordt het onderzoeksresultaat gepresenteerd. Stuur een mailtje naar info@dearhunter.eu als je erbij wilt zijn!

Hoe maak je van een Vinexwijk met 50.000 inwoners een plek waar de mensen elkaar ontmoeten? Dat is de uitdaging van de komende jaren voor Leidschenveen-Ypenburg. Het stadsdeel bestaat nu twintig jaar, maar verdient niet bepaalt het etiket ‘bruisend’: een gezellig café, terras of culturele voorziening is er niet. De bibliotheek, daar moeten de bewoners het van hebben.

Om het woongenot te vergroten, is er behoefte aan meer mogelijkheden om elkaar te ontmoeten. Om daaraan handen en voeten te geven, gingen ambtenaren en bewoners onlangs op werkbezoek bij Raum, een culturele broedplaats in de Utrechtse Vinexwijk Leidsche Rijn die tot stand kwam via placemaking. Dat werkbezoek leverde een stroom aan ideeën op en was de bron voor twee workshops. Allebei de workshops zijn gehouden. Projectleider Bonny van der Burg, bureau EMMA, bewoners, ondernemers en ambtenaren spraken daar over de behoeften in de wijk en dachten na over zaken als locaties, organisatie en financiën.

Placemaking in Leidschenveen-Ypenburg staat nog in de kinderschoenen, maar met een enthousiaste groep mensen wil de gemeente dit de komende periode verder uitwerken. Meepraten, -denken of -doen? Neem contact op met Bonny van der Burg voor meer informatie RAUM Utrecht.

De gemeente wil Hagenaars meer betrekken bij de overgang naar schone, duurzame energie en het bereiken van energiebesparing. Daarvoor heeft de gemeente de Europese CLLD-aanpak op het oog: community-led local development. Per wijk is er Europees geld beschikbaar. Een vertegenwoordiging van de wijk zet een actiegroep op en maakt een plan voor het gebied. Daarna kunnen inwoners van de gebieden (Scheveningen, Den Haag Zuid-West of Mariahoeve) bij deze groep terecht voor financiering van projecten.

Den Haag wil in 2030 een klimaat neutrale stad zijn en werkt daarom wijk gericht aan de overgang naar duurzame energie en alternatieve warmtebronnen. Uit ervaring, in Den Haag en elders in Nederland, blijkt dat die overgang in bestaande wijken complex is. Er is veel onzekerheid over oplossingen en niet iedereen is even sterk bij de energietransitie betrokken. Inwoners de mogelijkheid geven om zelf plannen te maken en uit te voeren lijkt daarom een belangrijke stap.

Goede ervaringen
De kracht van de Europese CLLD-aanpak zit hem in de manier waarop wordt gewerkt aan eigenaarschap van bewoners en langdurige betrokkenheid uit de wijk. Den Haag heeft de afgelopen jaren goede ervaringen opgedaan met de CLLD-aanpak in Scheveningen. De door betrokkenen opgezette Stichting Initiatief op Scheveningen heeft in totaal 860.000 euro Europese subsidie ontvangen en daarmee bijgedragen aan de realisatie van in totaal 27 projecten. De aanpak destijds was niet alleen gerelateerd aan duurzaamheid, maar was oorspronkelijk verbonden aan het versterken van de lokale economie.

Woon je in Scheveningen, Bouwlust- Vrederust, Morgenstond of Mariahoeve en heb je belangstelling om deel uit te maken van de actiegroep?
Aanmelden voor het Europese programma kan nog via de website van Duurzaam Den Haag. Meer informatie over CLLD op Scheveningen: www.initiatiefopscheveningen.nl.

Het netwerk placemaking Utrecht heeft een leidraad uitgegeven voor het co-creëren van veilige en aantrekkelijke publieke ruimtes. Het Handboek Placemaking is een vertaling van het eerdere handboek van het project Placemaking in the Nordics en uitgebreid met Utrechtse voorbeelden. Het staat vol tips, trucs en handige weetjes voor iedereen die zich bezighoudt met placemaking. Neem bijvoorbeeld het onderstaande plaatje dat in één oogopslag duidelijk maakt wat de relatie is tussen afstand en de aard van het menselijk contact.

Het handboek is te downloaden via deze link.

Internationale sessie placemaking Leefbaarheid en mobiliteit
Hoe zorg je ervoor dat bewoners en ondernemers in een wijk gezamenlijk ervoor kiezen om parkeerplaatsen in te ruilen voor betere leefbaarheid?
Die vraag staat centraal in de tweede Internationale digitale sessie over placemaking die de gemeente Den Haag op 20 januari organiseert samen met Placemaking Europe.

Den Haag presenteert tijdens die bijeenkomst het experiment in de Bomenbuurt, waar stapsgewijs wordt gekeken of parkeerplaatsen plaats kunnen maken voor zaken als kleine stadstuinen, speelplaatsjes, banken of vlonders voor fietsen. Demetrio Scopelliti, directeur stedenbouw en openbare ruimte Milaan zal hun kijk op het dilemma presenteren, en te gast is ook de Britse auteur Charles Landry, internationale autoriteit op het gebruik van verbeeldingskracht en creativiteit bij stedelijke verandering.

Sessie zal plaatsvinden op het Youtube kanaal van Placemaking Europe.
Te vinden via de link.

Stadmakersfestival uitgesteld
Het Stadmakersfestival, gepland op 18 februari, wordt uitgesteld vanwege corona. De nieuwe datum wordt binnenkort bekend. De website is inmiddels wel online: www.haagsestadmakers.nl. Wil je op de hoogte worden gehouden? Dat kan via de nieuwsbrief Haagse Stadsmakers Festival Feitjes 2021.

Kick off Binckse Toekomstmakers
Wil je je inzetten voor een duurzame toekomst? Meld je dan aan voor Binckse Toekomstmakers om je samen met andere enthousiaste Hagenaars te verdiepen in de vraag hoe je zelf zoveel mogelijk impact maakt. Je meldt je aan voor de kickoff op 25 februari via Binckse Toekomstmakers | ACCEZ.

TIPS

• Maex, een platform dat bewoners en bedrijven helpt om maatschappelijke impact te maken, meten en managen, komt met
  twee nieuwe 'impulsgelden':
  - 50.000 euro voor zorgzame initiatieven met sociale impact in Nederland die hun organisatie versterken en/of professionaliseren.
  De aanvraagperiode loopt van 25 januari (10.00 uur) t/m 1 februari (22.00 uur). Meer weten? Dan moet je snel zijn, want op 20 januari van 15.00 - 17.00 uur is er een digitale Meetup. Inschrijven kan via Eventbrite.
  - 55.000 euro voor initiatieven met maatschappelijke waarde in de regio Haaglanden die hun organisatie willen versterken/verbeteren.
  De aanvraagperiode loopt van 15 februari (10.00 uur) tot 22 februari (22.00 uur). Meer weten? Schrijf je in voor de Meetup op 10 februari om 15.00 uur via Eventbrite.

Meer informatie over beide impulsgelden via de link.

• Wil je in aanmerking komen voor subsidie voor een activiteit in je wijk? Dan is het belangrijk dat je aanvraag aan de voorwaarden voldoet.
  Meer informatie? Den Haag - Activiteitensubsidie voor stadsdeel aanvragen.
  
  
• Om te lezen: de nieuwsbrief Haags Samenspel, de maandelijkse nieuwsbrief over burgerparticipatie, met inspirerende voorbeelden uit de stad.

Tips welkom!
De afdeling placemaking van de gemeente Den Haag is continu op zoek naar nieuwe ideeën, projecten en tools voor placemaking. Kom op dus met je tips. Misschien staat die van jou dan wel in de volgende nieuwsbrief! Mail dus naar placemaking@denhaag.nl.

Vorige nieuwsbrief placemaking

• Nieuwsbrief 2, December
  

Volg ook de LinkedIn pagina van placemaking Den Haag en maak een connectie met andere placemakers uit de stad.

Algemene informatie
Wil je je inlezen in de mogelijkheden van placemaking. Dat kan. Er zijn twee inspirerende sites waar je verder kunt lezen over placemaking:

• placemaking-europe.eu
• The Cityateyelevel

Als je meer wilt weten over wat de gemeente van plan is, dan kan je het beste onderstaand document lezen die net voor het zomerreces is besproken in het College van burgemeester en Wethouders van Den Haag:

• Startdocument Placemaking