Nieuwsbrief 6 - Placemaking
22 maart 2022
Placemaker Weimarstraat Guus Frenaij
'Zet iets neer en mensen gaan vanzelf iets doen'
De Weimarstraat, vindt Guus Frenaij van het programmateam WijWeimar, mag een stuk groener en gezelliger. Samen met andere betrokken buurtbewoners wil hij de straat een menselijker gezicht geven. Wat klein begon - twee picknicktafels op een parkeerplaats - krijgt wat hem betreft een vervolg: straatkunst op het wegdek.
Asphalt art - grote, kleurige patronen op het wegdek om de openbare ruimte anders te gebruiken en mensen meer te betrekken bij hun buurt. In de Verenigde Staten zijn ze er het verst mee, maar ook Nederlandse steden beginnen er voorzichtig aan te ruiken. Guus Frenaij zou het graag zien in het laatste stuk van de Weimarstraat; op een enkele kruising om te beginnen. Het is goed voor de verkeersveiligheid, denkt hij, en voor de sfeer in de straat.
Aandacht kregen de initiatiefnemers genoeg voor hun idee. Zes partijen stelden er vorig najaar vragen over in de gemeenteraad. Maar de kruising is nog steeds een als alle andere, met kale klinkers. 'Het is een zoektocht', zegt Guus. 'De kruising beschilderen begon als een leuk idee. Nu zijn we op het punt dat we samen met de gemeente gaan kijken: hoe kunnen we dit nu echt gaan doen? Eerst tijdelijk, om te kijken hoe het gaat. Want het moet natuurlijk wel veilig zijn.'
Aanleiding: schietpartij
Eigenlijk, vertelt Guus, kwam de placemaking in de Weimarstraat op gang door een schietpartij op klaarlichte dag in de zomer van 2020 bij een van de coffeeshops in de straat. Een week later, tijdens een demonstratie van buurtbewoners in de stromende regen, dacht Guus: wat een betrokkenheid! Kunnen we daar niet iets mee? 'We kunnen wel boos zijn op die coffeeshops, maar je moet oppassen dat je het niet alleen daaraan ophangt. Eigenlijk is de hele straat een zootje. Auto's in twee richtingen, geen enkel bankje en geen groen te bekennen. Vreemd toch dat je de straat hier zo inricht dat de mensen uit het Westland hier snel hun wiet kunnen halen? Hoe kijk je naar die straat: is hij van de auto's of van de mensen? Als je voor de mensen kiest, wordt de straat automatisch weer aantrekkelijker voor allerlei ondernemers. Echt: de Weimarstraat kan een toffe, gezellige straat zijn.'
Kleine bank, groot verschil
Het eerste zichtbare resultaat van placemaking in de Weimarstraat is de WijWei-bank: twee picknicktafels op een parkeerplaats voor het wijklaboratorium op de hoek van de Weimarstraat en de Nooderbekdwarsstraat. Voor Guus vormen die twee tafels het bewijs dat placemaking helemaal niet zo ingewikkeld hoeft te zijn. 'De hele straat opnieuw inrichten, dan ben je over X jaar nog niet klaar. Dit is een statement waarmee je laat zien: je kunt met een parkeerplaats ook iets heel anders doen dan privébezit stallen.'
Sinds de tafels er staan, gebruikt de wijk ze. Guus somt op: 'Gisteren zaten hier nog twee mensen te schaken met een flesje champagne erbij. Een stelletje had hier een keer een romantisch diner bij kaarslicht. Een kok uit de buurt heeft hier drie keer een buurtdiner gehouden met vijftien of twintig man. En van de thuiszorg hoor ik dat ouderen uit de buurt het gebruiken als rustplek onderweg naar de supermarkt. Natuurlijk kun je zeggen: die tafels worden 90 procent van de tijd niet gebruikt. Maar bedenk: iedereen die op die bankjes zit, zorgt dat die ruimte socialer wordt gebruikt dan ooit!'
Wat zichzelf ook spontaan regelde, was het beheer. Guus: 'Die tafels stonden er nog niet, of buurman Pedro wierp zich op als conciërge. De eigenaar van de Turkse supermarkt even verderop kwam aan met bloemen en planten. En een Poolse tuinder die in het Westland werkt houdt de tomaten bij. Allemaal dingen die je van tevoren niet hebt bedacht. Je kunt het zien als een grappig bankje, maar je hoopt dat het een beweging in gang zet.'
'Het mag wat speelser'
Placemaking, zegt Guus, is gebaat bij spontaniteit en snelheid - ook van de kant van de overheid. 'Je kunt een heel traject organiseren met bijeenkomsten met de buurt, en dan zult je zien dat er weer zes hoogopgeleide blanke mannen van in de zestig komen. Zo'n picknicktafel trekt mensen aan die nooit naar zo'n avond zouden komen. Zet iets neer en mensen gaan vanzelf iets doen. Als het zo makkelijk is om een plek te ontwikkelen waar mensen op af komen, waarom doen we het dan zo weinig? Het mag allemaal wel wat speelser en leuker voor bewoners. Als de gemeente bedenkt hoe je een kunt buurt helpen om snel iets voor elkaar te krijgen, zul je zien: dan worden de mensen ook enthousiaster.'
Hoe de Weimarstraat er ook uit kan zien?
Kijk maar eens naar deze animatie.
Belangstelling voor asphalt art gewekt?
Kijk voor leuke voorbeelden eens op asphaltart.bloomberg.org/projects
Proces tijdelijke invulling Leeghwaterplein van start
Al jaren ligt een terrein van 8000 vierkante meter aan het Leeghwaterplein zo goed als braak. Het is een prominente plek die schreeuwt om een goede bestemming. Het nadenken over een tijdelijke invulling van het grasveld startte recent met een brainstorm voor betrokken partijen bij ROC Mondriaan. Dit voorjaar moet dat leiden tot een eerste ontwerp.
Deze plek heeft lang genoeg braak gelegen, besloten het gebiedsteam Laakhavens en de afdelingen Wonen en Stedenbouw van de gemeente onlangs. De stedenbouwkundige toekomstvisie voor de Laakhavens gebruikt woorden als vergroening, verdichting, verfijning en verbinden, maar daarmee vul je op korte termijn een terrein niet in. De brainstorm was een uitnodiging aan de buurt om mee te denken hoe je van het grasveld de komende jaren een fijne plek kunt maken voor de wijk; een voorbode van de toekomst.
Tijdelijke woonruimte
Vast staat dat het terrein deels wordt gebruik voor tijdelijke woonruimte.
De eerste gedachten gaan uit naar woonruimte voor mensen met een verblijfsvergunning, studenten, starters en mensen in cruciale beroepen die Den Haag graag woonruimte wil bieden, zoals agenten, leraren en verpleegkundigen. Voor de rest van het terrein is de invulling vrij. Dat kan dus groen zijn, en bijvoorbeeld ook - zoals tijdens de brainstorm geopperd - een podium, waar bijvoorbeeld het Laaktheater de programmering kan verzorgen.
'Het is van belang dat het braakliggende terrein nuttig wordt gebruikt', zegt Peter van Daalen de Jel, voorzitter van het Bewonersoverleg Leeghwaterkade, Fijnjekade en omgeving. 'In tijden van grote woningnood is het goed om iets te doen voor specifieke doelgroepen. Dat kan prima op die plek, zolang sprake is van een goede balans tussen de groepen. Wij denken graag mee.'
22 Maart stemden burgemeester en wethouders in met het idee van placemaking op het Leeghwaterplein. Deze en volgende maand bundelen de gemeente en ontwikkelaar de suggesties en ideeën in een eerste ontwerp. Dat gaat daarna terug naar degenen die meedoen aan het partcipatieproces.
Voor meer informatie: matthijs.vanmuijen@denhaag.nl
Promotieonderzoek Geertje Slingerland TU Delft
Placemaking: geen standaardrecept, maar maatwerk
Vormgeving en illustratie door Janna Kool
Voor succesvolle placemaking bestaat geen standaardrecept. Het moet altijd zijn toegesneden op de plek en op de mensen, en bij voorkeur moet vanaf de start een zo divers mogelijke groep belanghebbenden betrokken zijn.
Dat zegt Geertje Slingerland in haar proefschrift, Together we make places: designing connections in urban spaces, mede mogelijk gemaakt door de gemeente Den Haag.
Op 18 februari promoveerde Slingerland bij de TU Delft. Steden hebben sterke, hechte gemeenschappen nodig, maar die staan onder druk, zei de promovenda bij de verdediging van haar proefschrift. Juist in de stad ontbreekt die verbinding vaak, en daardoor voelen mensen zich minder verantwoordelijk voor hun omgeving.
In haar proefschrift formuleert Slingerland een raamwerk en ontwerpprincipes voor succesvolle placemaking. Ze gaat op zoek naar antwoorden op vragen waarmee iedereen zit die met placemaking aan de slag wil: hoe werkt het eigenlijk, hoe betrek je mensen bij het ontwerpen van oplossingen voor hun eigen buurt en hoe maak je placemaking inclusief?
Verschil tussen huis en thuis
Als placemaking succes heeft, zegt Slingerland, voelt het resultaat als het verschil tussen een huis en een thuis. 'Een huis is een lege doos. Maar dan zet ik er mijn meubels neer, ik nodig er vrienden uit en beleef dingen. Dat is precies het verschil tussen space en place.'
Slingerland komt in haar Engelstalige proefschrift met vijf principes die ten grondslag liggen aan placemaking: emergent (er komen spontaan nieuwe initiatieven uit voort), empowerment (het moedigt bewoners aan om zelf mee te doen), inclusive (een zo groot en divers mogelijke groep kan meedoen), playful (je werkt samen op een speelse manier) en reflective (het zet aan tot nadenken over de openbare ruimte en eigen gedrag). 'Je hebt ze niet alle vijf nodig', zegt Slingerland, 'maar op gevoel toch minstens drie.'
Slingerland komt ook met aanbevelingen hoe je participatie organiseert. Een belangrijke notie is bijvoorbeeld: bij geslaagde placemaking betrek je de belanghebbenden in alle fases, dus bij het ontwerp, de implementatie en de evaluatie. En: placemaking is geen eenheidsworst, maar altijd toegesneden op de buurt en de mensen die er wonen.
Spel, verhalen en co-creatie
Het promotieonderzoek werd mede gefinancierd door de gemeente
Den Haag. Drie heel verschillende Haagse projecten maakten deel uit van het onderzoek: Secrets of the South, de Speelbare Stad en Haagse Verhalen. Secrets of the South is een spel dat bewoners van Bouwlust in Den Haag Zuidwest met elkaar speelden op hun smartphone. De deelnemers moeten ermee de deur uit, ongeveer als met Pokemon Go, om samen hun buurt te verkennen, te sporten en problemen op te lossen. Op die manier krijgen de deelnemers een andere relatie met hun eigen omgeving.
Bouwlust was ook het toneel van de Speelbare Stad; een project waarbij bewoners en overheid samen werkten aan oplossingen voor zaken die de buurt bezighouden, zoals inbraak, zwerfafval en hangjongeren.
Bij Haagse Verhalen deelden Hagenaars persoonlijke verhalen om op die manier onderlinge verschillen en overeenkomsten te onderzoeken. Elkaar verhalen vertellen, dat betekent werken aan relaties, en ook op die manier kun je in een buurt werken aan placemaking, schrijft Slingerland.
Benieuwd naar het proefschrift? Download het hier. Voor wie geen zin heeft in 250 pagina's Engels: achterin staat een Nederlandse samenvatting.
CarWeide Binckhorst wordt ontmoetingsplek
Van braakliggend terrein tot groene ontmoetingsplek - dat is de ontwikkeling die de CarWeide in de Binckhorst op dit moment doormaakt. Op 11 maart, tijdens de NL Doet Dagen, trokken meer dan zestig vrijwilligers naar de Binckhorst om de handen uit de mouwen te steken. In een dag tijd zetten zij zitmeubels in elkaar met oude pallets, bouwden een pergola van wilgentakken en plaatsten bloemen- en plantenbakken.
De Carweide is te vinden op het terrein van de vroegere Karwei, op de hoek van de Binckhorstlaan en de Mercuriusweg. Hier werkt UrbanSync als kwartiermaker samen met partners van Bincks Groen aan een uitnodigende, groene tijdelijke ontmoetingsplek voor bewoners en mensen die werken op de Binckhorst. Carweide is ook de plek van de grootste Haagse bomenhub: hier kunnen Hagenaars zaailingen brengen die ze niet nodig hebben, en kunnen mensen die juist bomen willen planten ze gratis ophalen.
De vaart zit erin, zag ook wethouder Hilbert Bredemeijer die op 11 maart een kijkje kwam nemen. Hij ziet Carweide als een mooi voorbeeld van een bottom-up initiatief dat bijdraagt aan de ontwikkeling van de Binckhorst als werk- en woonwijk: een tijdelijk, groen landschap.
Bredemeijer kreeg op 11 maart de eerste Binckbak overhandigd: een plantenbak met tijdelijk groen die een plekje kan krijgen op stenige of onbebouwde plekken in de Binckhorst. Er zijn twintig Binckbakken, gemaakt door leerlingen van het Corbulo College. Een deel staat op het terrein van Carweide.
Ook nieuw is de website van Bincks Groen, het groene netwerk van de Binckhorst: www.bincksgroen.nl
Project Tijdelijkheid Zuidwest in de steigers
Start aanpak groenstrook Drapeniersgaarde op 18-3
De gemeente en de drie grote corporaties in Zuidwest - Staedion, Vestia en HaagWonen - willen samen komen tot een goede, structurele aanpak om tijdelijke plekken in Zuidwest samen met de buurt een goede bestemming te geven. Dat is mede ingegeven door het enthousiasme van de corporaties. Die willen tijdelijk beschikbare panden en ruimtes structureel inzetten ten goede van de buurt.
De afgelopen maanden hebben ANNA Vastgoed & Cultuur en de Stadmakers Corporatie in opdracht van de gemeente samen met de drie corporaties gewerkt om het project Tijdelijkheid Zuidwest een gezicht te geven. Gebleken is dat het aan enthousiasme niet ontbreekt, maar dat er nog veel te doen is. De vraag naar bijvoorbeeld ontmoetingsplekken, ruimte voor jongeren, makers en startende ondernemers is bijvoorbeeld best groot, tegenover een beperkt aantal beschikbare plekken. Ook de organisatie van placemaking vraagt aandacht.
Het enthousiasme in Zuidwest is echter voelbaar en de komende periode wordt deze potentie omgezet in concrete projecten.
Wil je zelf kijken hoe er met tijdelijke plekken omgegaan kan worden, neem dan deel aan de fietsexpeditie die op donderdag 14 april van 09.30 tot 12.00 uur in Zuidwest georganiseerd wordt. Heb je interesse mail dan naar stephanie@annavastgoedencultuur.nl. Stephanie nodigt je dan uit.
Tijdelijke bestemming terrein Haagse Asfalt Centrale
Gebiedsontwikkelaar AM gaat aan de slag met een tijdelijke bestemming voor het terrein van de Haagse Asfalt Centrale (HAC), in het hart van De Binckhorst. Op lange termijn komen er op het 30.000 vierkante meter grote terrein woningen en economische bestemmingen, maar de plannen voor de komende vijf jaar moeten de komende maanden vorm krijgen.
Maandagochtend 7 februari kwamen verschillende betrokkenen - IM Binck, het projectteam van AM en ondernemers aan de Saturnuskade - bijeen om met elkaar na te denken over de tijdelijk bestemming. Bijna eenstemmig waren ze in hun mening dat de rails met de kraan aan het water een landmark vormen, en dat het industriële karakter van de plek op de een of andere manier behouden moet blijven. In de toekomst, was het idee, kan de locatie van de asfaltcentrale het kloppend hart van de nieuwe Binckhorst worden, waar ook plek is voor groen en cultuur.
Om te beginnen zal ontwikkelaar AM nu tien gouden regels formuleren voor de ontwikkeling, die de basis zijn voor de toekomst. Wat dat betekent voor placemaking op het HAC-terrein moet de komende maanden duidelijk worden.
Eerste ontmoetingsplek Leidschenveen-Ypenburg
De placemakers in Leidschenveen-Ypenburg hebben een eerste, tijdelijke ontmoetingsplek gevonden: aan de Loire, in het kantoorgebouw Castellum langs de A12. Iets minder centraal dan gehoopt, maar een goede plek om snel van start te gaan. Want aan ontmoetingsplekken is gebrek in Leidschenveen-Ypenburg.
Intussen krijgt ook de organisatie van placemaking in het jongste stadsdeel van Den Haag vorm. Een aantal bewoners wil een stichting oprichten zodat ze subsidie kunnen aanvragen. Verder gaan bewoners, belanghebbenden en de gemeente de komende maanden samen aan de slag om alle wensen en ideeën te vertalen in een programma voor placemaking dat richting geeft aan de toekomst. Ze krijgen daarbij ondersteuning van een stagiair.
Belangrijk is ook dat ontmoetingsplekken nu is opgenomen in de Wijkagenda voor Leidschenveen-Ypenburg. Bewoners, wijkorganisaties en de gemeente hebben daarin vastgelegd wat de verbeterpunten voor het stadsdeel zijn voor de komende vier jaar, en dat belooft meer aandacht - en wellicht ook budget - voor placemaking.
Meer weten? Of heb je zelf een idee voor placemaking in Leidschenveen-Ypenburg? Mail dan projectleider Bonny van den Burg, bonny.vandenburg@denhaag.nl
NK Tegelwippen weer van start
Vervang stoeptegels door groen - dat is de bedoeling van het Nederlands Kampioenschap Tegelwippen NK Tegelwippen 2022 (nk-tegelwippen.nl) dat op 21 maart weer van start ging. In 2021 ging Den Haag met de titel aan de haal en won de hoofdprijs, de Gouden Schep. Ook dit jaar wil onze stad weer een gooi doen naar het kampioenschap.
Vorig jaar haalden Hagenaars en de gemeente in totaal 201.334 stoeptegels weg om plaats te maken voor groen, in tuinen, op schoolpleinen en trottoirs. Meer groen en minder steen zorgt voor verkoeling in de zomer, betere afvoer van regenwater en minder verdroging. Bovendien is het goed voor de biodiversiteit.
Drijvende kracht achter deze vergroeningsbeweging is Duurzaam Den Haag. Zij begeleiden sinds jaren Operatie Steenbreek Den Haag. Meedoen? Dan is het belangrijk om door te geven hoeveel tegels zijn weggehaald en de situatie voor en na te fotograferen, zodat de mensen van Operatie Steenbreek de gegevens kunnen invoeren voor deelname aan het NK Tegelwippen. Je actie doorgeven kan via operatiesteenbreek@duurzaamdenhaag.nl. De sluitingsdatum is 31 oktober.
Bij Operatie Steenbreek kun je ook terecht voor ondersteuning van bewonersacties.
Meer over de acties? Zie Operatie Steenbreek | Tegel eruit, plant erin! - Duurzaam Den Haag
Informatie over tuininrichting? Kijk eens op www.onswater.nl/groene-en-watervriendelijke-tuin/groene-tuin-zelf-aan-de-slag
AGENDA
Inspiratiesessie placemaking Laak
Op zoek naar inspiratie over placemaking? Kom dan op donderdag 21 april naar de Verheeskade 321 in Laak. Tussen 17.00 en 19.00 uur is er weer een inspiratiesessie placemaking. Placemakers Nina Voets (i.o.v. ontwikkelaar Atenor) en Raymond van Bohemen (Dat doen wij ook) presenteren die middag een aantal activiteiten die ze de komende jaren organiseren in Laak. Het zijn:
- De Bomenkwekerij waar bomen worden gekweekt voor het toekomstige park in Laakhaven Centraal. Samen met jongeren worden boombakken beschilderd en voorzien van teksten en gedichten. Die bakken komen te staan in de wijken rondom het park, waar ze als slingers leiden naar de plek waar het park komt.
- 7aak combineert een nachtclub, restaurant en projectruimte voor kunst en cultuur onder één dak: een combinatie van de ‘black box’ van de klassieke clubruimte met de ‘white cube’ van de kunst.
- Wielerwedstrijd Criterium Laak: een wielerkoers die laat zien hoe de oude en nieuwe stedenbouwkundige lijnen lopen in Laakhaven Centraal. Er wordt gebruik gemaakt van bestaande gebouwen, parkeerdekken en buitenruimte voor het parcours.
In deze bijeenkomst zien we hoe placemaking en een ontwikkelaar elkaar kunnen vinden. Waar moet je op letten en wat kun je samen bereiken? En deelnemers aan de inspiratiesessie kunnen kennis maken geweldige street art en graffiti. Aansluitend is er voldoende ruimte om tijdens de borrel nader kennis te maken.
Interesse? Aanmelden kan via dit formulier.
Haags Stadmakersfestival 13 mei 2022
Fokker Terminal
Het Haags Stadmakersfestival komt steeds dichterbij! Vrijdag 13 mei vindt het festival plaats in de Fokker Terminal op de Binckhorst.
Een festival waar we de Haagse Stadmakers en hun initiatieven ontmoeten en vieren. Waar vragen en ideeën worden besproken en versterkt. Waar nieuwe samenwerking worden verkend en aangegaan. Een dag in het teken van SAMEN STAD MAKEN!
Binnenkort meer bekend over het programma op www.haagsestadmakers.nl
ALGEMENE INFORMATIE
Verder lezen
- Wil je je inlezen in de mogelijkheden van placemaking? Dat kan. Er zijn twee inspirerende sites waar je verder kunt lezen over placemaking:
- placemaking-europe.eu
- The Cityateyelevel
- Als je meer wilt weten over de plannen van de gemeente Den Haag met placemaking, lees dan het onderstaande stuk dat is besproken in het college van burgemeester en wethouders:
- Startdocument Placemaking
Suggesties
Het team placemaking van de gemeente Den Haag is continu opzoek naar nieuwe ideeën, projecten en tools voor placemaking. Kom op dus met je tips. Misschien staat die van jou dan wel in de volgende nieuwsbrief! Mail dus naar placemaking@denhaag.nl.
Contact
Wil je meer informatie over placemaking dan kan je ons altijd mailen: placemaking@denhaag.nl.
Aan/afmelden
Wil je aan of afmelden voor deze nieuwsbrief dan kan dit eenvoudig door een mailtje naar placemaking@denhaag.nl.
Eerdere nieuwsbrieven placemaking
Nieuwsbrief 3, december
Nieuwsbrief 4, januari
Nieuwsbrief 5, februari |
