Nieuwsbrief 8 - Placemaking

24 mei 2022

Placemaker Sabrina Lindemann over CarWeide

'Je kunt niet tien jaar lang in een woestijn leven'

Tien jaar terug was stadmaker Sabrina Lindemann mede-oprichter van I'M Binck, het platform van bewoners en ondernemers op de Binckhorst. Vandaag werkt ze samen met gemeente, provincie en ontwikkelaars om groen te agenderen bij gebiedsontwikkeling. 'Op deze manier samenwerken heb ik nog niet eerder meegemaakt.'

Natuur? Op de Binckhorst? Zeker! Sabrina Lindemann wijst naar de aarden wal die is opgeworpen rond de CarWeide. 'We hebben hier frambozen, vlier, een zanddoorn... En kijk daar, de klaprozen komen eraan. Het gaat hier zometeen exploderen met bloemen!' In de lucht bindt een roek de strijd aan met een biddende torenvalk.

De CarWeide is een braakliggende kavel op de plek van de oude Karwei op de hoek van de Binckhorstlaan en de Mercuriusweg. Het terrein is vijf jaar beschikbaar om samen met bewoners, bedrijven en andere geïnteresseerden uit de Binckhorst een groene ontmoetingsplek te creëren.

Dat idee krijgt steeds meer vorm. Op de landelijke NL Doet-dag in maart maakten tientallen vrijwilligers meubels uit sloophout. Die staan nu klaar voor gebruik. In houten Binckbakken, gemaakt door leerlingen van het Corbulo College in Voorburg, schieten bosjes eetbare kruiden op. En de CarWeide is de plek van Den Haags grootste bomenhub: honderden jonge bomen en heesters, door vrijwilligers geoogst in Haagse parken en bossen, worden hier in de winter verzameld en gratis weer uitgedeeld aan nieuwe eigenaren.

'Nog niet meegemaakt'
De CarWeide is een van de brandpunten van Bincks Groen, een samenwerking van I'M Binck met de gemeente, de provincie Zuid-Holland en marktpartijen die de Binckhorst de komende jaren gaan ontwikkelen. 'Op deze manier samenwerken heb ik in de twintig jaar dat ik dit soort werk nu doe nog niet meegemaakt', zegt Sabrina. 'Projectontwikkelaars willen de mobiele plantenbakken adopteren om hun bouwplaatsen een minder stenig gezicht te geven. De bedoeling is dat er in totaal 250 van die bakken komen.'

Het past in de achterliggende missie van Bincks Groen: zorgen dat groen veel eerder prominent op de agenda komt te staan bij de transformatie van het bedrijventerrein tot woon- en werkwijk van de toekomst. 'De eerste nieuwe bewoners zijn er al. In interviews gaven die aan dat ze groen in deze buurt erg missen. Er komen hier straks misschien wel 10.000 woningen, maar in de bestaande plannen wordt de gemeentelijke norm voor groen in de Binckhorst niet gehaald. De CarWeide gebruiken we dus ook om dit onderwerp te agenderen. Hoe geef je groen eerder een plek in gebiedsontwikkeling en hoe zorg je dat daar geld voor komt? Je kunt niet tien jaar lang in een woestijn leven.'

Peuken
Zo kort na de start moet de CarWeide de harten van de bewoners en gebruikers van de Binckhorst nog veroveren. 'Dat het gebruikt wordt, zie ik aan de sigarettenpeuken. Maar mensen vinden het nog lastig om te bepalen of dit nou een privéterrein is of niet', zegt Sabrina, die er bijna dagelijks komt. 'We moeten nog borden plaatsen waarop staat dat iedereen welkom is, maar ook dat er wat spelregels zijn voor het gebruik.'

Hoe wil Sabrina dat de CarWeide er over een paar jaar uitziet? 'Ik hoop dat het een actieve plek wordt, waar mensen dagelijks naartoe komen om in hun lunchpauze te genieten van het groen en de zon. See you at CarWeide! En dat het een stadspodium wordt waar mensen een evenement kunnen organiseren. Daar werken we nu aan, samen met bureau Urban Sync als kwartiermaker. Cultuur, muziek, bewegen, het kan van alles zijn.'

Bijeneilanden
Meer en beter groen maakt ook deel uit van die droom. Er staat al een bijenhotel, een bloemenweide is ingezaaid en Bincks Groen maakt een plan voor 'bijeneilanden', zodat bijen vanuit het groenere Rijswijk en Voorburg de weg vinden richting Binckhorst. 

Kinderen op de CarWeide zou ook mooi zijn, vindt Sabrina. Binnenkort opent een eindje verderop een tijdelijke school in een voormalig gebouw van het Leger des Heils. 'Daar is maar een heel klein schoolplein, dus we kijken nu of ze de CarWeide daarvoor kunnen gebruiken. Want dat is placemaking: continu kijken hoe je door slimme combinaties waarde kunt creëren voor verschillende partijen en voor het gebied.'

Eerste editie Haags Stadmakersfestival smaakt naar meer

'Het is fantastisch hoe de stadmakersbeweging vandaag zichtbaar is gemaakt, dat smaakt naar meer!' Zo enthousiast was wethouder Martijn Balster over het eerste Haagse Stadmakersfestival, vrijdag 13 mei in de Fokker Terminal: een dag vol waardevolle gesprekken, pittige discussies en nadenken over samen stadmaken.

Naast nadenken en praten was er in de Fokker Terminal ook veel ruimte voor concrete ideeën, bijvoorbeeld in de workshop 'Ruimte voor creatieve stadmakers'. 'Ons verhaal was best theoretisch, maar mensen hadden echt behoefte om met hun initiatief naar voren te stappen. Daardoor konden we met concrete voorbeelden aan de slag', aldus één van de workshopleiders.

Komt er een tweede editie? Geen twijfel mogelijk: alle handen gingen de lucht in op de vraag van gemeentesecretaris Ilma Merx. Want overduidelijk was de zoektocht naar samenwerking, verbinding en vooruitgang. Zoals Asefeh Eskandari van Nour+ het verwoordde bij de afsluiting van het festival: 'Stadmaken doe je samen, laten we van elkaar leren. Samen zijn we Den Haag.'

Op naar de tweede editie in 2023!

Placemaking in de Schilderswijk

Buurttuin Zusterstraat als case study voor samenwerken

Van een braakliggend stuk grond naar een levendige buurttuin die volledig gerund wordt door bewoners: in de Zusterstraat kregen ze het voor elkaar. 'Na ruim drie jaar hard werken met bewoners, de buurtstichting en de gemeente ligt er nu een buurttuin van 700 vierkante meter met een voedselbos, moestuin, speeltuin en terras', vertelt Manon Tiessink, voorzitter van de buurtstichting in de Schilderswijk.

Vrijwilligers werken samen in de buurttuin aan de Zusterstraat. Foto Valerie Kuypers.

'Van de Dienst Stedelijke Ontwikkeling van de gemeente kregen we drie jaar geleden de vraag of we samen met de buurt een groene invulling wilden geven aan een braakliggend stuk grond in de Zusterstraat', vertelt Manon. 'We trokken in het begin sterk op met de gemeente om de buurt te betrekken in de plannenmakerij voor de tuin. Tijdens dat proces kwam er steeds meer eigenaarschap te liggen bij ons als buurtstichting. Wij waren de aanjager in de uitvoering, maar de plannen kwamen echt uit de buurt.'

Een case study voor samenwerken
Manon ziet het project als een goede case study hoe je als buurt en gemeente met elkaar kunt samenwerken. 'De buurttuin was een experiment. Daardoor zijn we er heel vrijblijvend ingestapt. Achteraf was het misschien beter geweest om van tevoren al een aantal dingen vast te leggen. Het pakte uiteindelijk goed uit, maar de weg ernaartoe was niet altijd even makkelijk.'
Zo bleek tijdens de ontwikkeling dat de buurttuin kwam te liggen op vervuilde grond. 'Dat was nog niet bekend en het duurde lang om de oude rapporten boven water te halen', zegt Manon. 'Er was ook geen geld om de grond te saneren. Door die onvoorziene omstandigheden liepen we vertraging op. We misten soms de steun van de gemeente en uiteindelijke hebben we dat aangekaart in de media. Toen kwam er via een andere weg geld beschikbaar waardoor we verder konden met de uitvoering.'
Achteraf gezien, zegt Manon, was het wellicht beter geweest als bewoners en gemeente samen om tafel hadden gezeten als gelijkwaardige partners. 'Dat je met elkaar bespreekt hoe het gaat, wat je nodig hebt en dat de gemeente in die gesprekken kan aangeven waar wel en geen hulp mogelijk is.' Maar, voegt ze er meteen aan toe: 'We hebben ontzettend veel geleerd van het proces. Ook al duurde het wat langer en was de weg soms hobbelig: het resultaat is er wel.'

Sneller is niet altijd beter
Of het echt sneller was gegaan als alle partijen meteen met elkaar om tafel hadden gezeten, kan Manon niet met zekerheid zeggen. 'Je hebt in de wijk ook echt tijd nodig om bewoners te betrekken en eigenaarschap te creëren. We hebben natuurlijk ook alles zelf gebouwd, daar gaat ook veel tijd in zitten. Als we meteen geld hadden gekregen dan hadden we misschien een architect ingeschakeld, en een bouwbedrijf om alles voor elkaar te maken. Dan was je na een halfjaar klaar geweest. Maar dat is niet wat we wilden bereiken. Nu is de tuin echt van de buurt.'

Ben je nieuwsgierig naar de buurttuin? Op de Facebookpagina Buurttuin Zusterstraat Den Haag vind je meer informatie en de actuele openingstijden.

Breng en haal kennis bij platform Collectieve Kracht

Samen kom je verder dan alleen, concludeerde onderzoeksgroep Social Enterprise and Institutions for Collective Action van de Rotterdam School of Management. Daarom bundelen zij op kennisplatform Collectieve Kracht de kennis van collectieven, onderzoekers, financiële instellingen en overheden. Met het kennisplatform verbinden en helpen ze burgercollectieven om zich te ontwikkelen en obstakels samen te overwinnen.

Als je als burgercollectief aansluit bij Collectieve Kracht kom je niet alleen informatie halen. Je komt ook om jezelf en anderen verder te helpen. Het platform helpt je om na te denken over je eigen organisatie en de uitdagingen en perspectieven die daarbij horen. Om goed gebruik te maken van de mogelijkheden is het wel belangrijk om je platform te registreren. Pas dan kun je discussies starten met andere collectieven, onderzoeksvragen voorleggen en een zelfscan maken van je eigen collectief.

Op het platform vind je onder andere informatie over de Haagse burgercollectieven Sterk op Stroom, Kunstpost, Stichting Jacobahof en Stichting Lichtpuntjes Mariahoeve.

Interesse gewekt? Kijk dan eens op de website van Collectieve Kracht.

Fietsauteurs Melissa en Chris Bruntlett

'Fietsen verandert de publieke ruimte in een mensgerichte plek'

Melissa en Chris Bruntlett, afkomstig uit Vancouver maar sinds 2019 inwoners van Delft, zijn regelrechte fietsfans. In hun recent verschenen tweede boek, Curbing Traffic, beschrijven ze voor een wereldwijd publiek hun ervaringen met de Nederlandse fietscultuur. 'Fietsen maakt de hele samenleving socialer.'

Melissa en Chris Bruntlett. Foto Mitchell Reardon.

Voor een boek over mobiliteit kun je Curbing Traffic gerust een hit noemen. Wereldwijd gaan er duizenden van over de (virtuele) toonbank. De kopers? Fietsfanaten natuurlijk, maar vooral ook professionals op het gebied van planologie en verkeer, gemeenteambtenaren. 'In de hele wereld willen mensen van Nederland leren en zich laten inspireren', zegt Chris.

Melissa: 'Fietsen verandert de publieke ruimte in een meer mensgerichte plek. Ineens gaat het meer over sociale interactie dan over transport van A naar B. Van en naar je werk fietsen is bijna therapeutisch. Als Nederlander weet je niet beter, totdat je een keer in New York of Toronto komt.'

Chris: 'Fietsen maakt de hele samenleving socialer. Zie je een bekende op de fiets, dan stop je en maak je een praatje. Je ziet mensen om je heen op wie je moet reageren en met wie je moet uitmaken wie eerst gaat. Heel anders wanneer je afgeschermd achter een voorruit zit.'

Zie je in Den Haag goede voorbeelden wat het betekent als je de auto minder ruimte geeft?
Chris pakt zijn telefoon: 'Hier, een prachtig voorbeeld: de Daguerrestraat in Den Haag. Daar hebben auto's plaatsgemaakt voor een speeltuintje. Ik heb deze foto op Twitter gezet en hij is een kwart miljoen keer bekeken! Mensen reageren: wow, zo kunnen onze straten er dus ook uit zien als we eens van die autoverslaving af raken!'
Melissa: 'Elke straat hoeft heus niet in een speeltuin te veranderen. Ook in een buurt als het Zeeheldenkwartier zie je wat het uitmaakt als ondernemers de ruimte krijgen om op een parkeerplaats een terras in te richten.'

Wat kan Nederland beter doen?
Chris: 'Veel mensen hier hebben nog een auto die ze bijvoorbeeld alleen maar in het weekeinde gebruiken. De rest van de week staat hij er maar. Daarmee mis je een boel kansen om van je straat een fijne plek te maken. Mensen houden vast aan hun auto omdat de mogelijkheden voor het delen van een auto hier nog te beperkt zijn. Dat was in Vancouver veel beter geregeld. Daar kon je uitzoeken: een auto delen voor een paar minuten, een paar uur, een paar dagen. Dan heb je ineens geen auto nodig omdat je eens in de zoveel tijd een ritje naar de bouwmarkt moet maken. In Vancouver zag je dat één deelauto veertien particuliere auto's kon vervangen. Denk eens wat dat voor kansen oplevert!'

Melissa: 'Fietsen, en placemaking trouwens ook, is nog heel erg iets van de blanke Nederlander. Denk eens aan al die andere Nederlanders die hier al weet hoe lang wonen. Geef hen dezelfde mogelijkheden. Zij verdienen dezelfde openbare ruimte.'

Onderzoek: placemaking, wat is dat?

Placemaking zoemt als woord rond in de stad, maar iedereen heeft een ander beeld bij de betekenis. De één denkt dat het altijd iets te maken heeft met tijdelijkheid, een ander vindt dat helemaal niet. Hetzelfde geldt voor het terrein waarop placemaking zich begeeft: hebben we het alleen over de openbare ruimte of ook over kantoren, woningen en braakliggende terreinen?

Presentatie onderzoek Haagse Hogeschool tijdens het Stadmakersfestival

Kortom: het was de hoogste tijd om het begrip placemaking te definiëren. De Haagse Hogeschool en de Erasmus universiteit deden dit aan de hand van een literatuurstudie. Tijdens het Stadmakersfestival presenteerden zij hun bevindingen. Kort samengevat blijkt uit deze studie dat we het bij placemaking eigenlijk altijd hebben over de brede definitie. Dus tijdelijkheid én permanente plekken, openbare ruimte en alle andere fysieke ruimte.

Benieuwd naar het hele onderzoek? Lees dan de samenvatting over de literatuurstudie en het empirisch onderzoek naar placemaking-initiatieven in Den Haag. En voor de echte lezers: hier zijn de totale rapporten te vinden. 

AGENDA

Woensdag 6 juli: zomerborrel in de Kloostertuin
Op woensdag 6 juli van 17.15 tot 19.00 uur luiden we de zomer in met een borrel in de Kloostertuin. Stichting 488 vertelt voorafgaand aan de borrel over de opvangfaciliteit die de stichting heeft gerealiseerd voor 21 jongeren in de gebouwen rond het Haagse Stadsklooster. De stichting biedt deze jongeren een stabiele omgeving en begeleiding om zo weer een zeker bestaan op de bouwen.

Noteer de borrel vast in je agenda en meld je in de loop van juni aan via www.haagsestadmakers.nl.

ALGEMENE INFORMATIE

Verder lezen

• Wil je je inlezen in de mogelijkheden van placemaking? Dat kan. Er zijn twee inspirerende sites waar je verder kunt lezen over placemaking:
  - placemaking-europe.eu
  - The Cityateyelevel
• Als je meer wilt weten over de plannen van de gemeente Den Haag met placemaking, lees dan het onderstaande stuk dat is besproken in het college van burgemeester en wethouders:
  - Startdocument Placemaking

Suggesties
Het team placemaking van de gemeente Den Haag is continu opzoek naar nieuwe ideeën, projecten en tools voor placemaking. Kom op dus met je tips. Misschien staat die van jou dan wel in de volgende nieuwsbrief! Mail naar placemaking@denhaag.nl.

Contact
Wil je meer informatie over placemaking dan kan je ons altijd mailen: placemaking@denhaag.nl.

Aan/afmelden
Wil je aan of afmelden voor deze nieuwsbrief dan kan dit eenvoudig door een mailtje naar placemaking@denhaag.nl.

Eerdere nieuwsbrieven placemaking
Nieuwsbrief 3, december
Nieuwsbrief 4, januari
Nieuwsbrief 5, februari
Nieuwsbrief 6, maart
Nieuwsbrief 7, april